สูตรที่ 9¹

ว่าด้วยธรรม 2 อย่างที่เป็นไปในส่วนแห่งวิชชา

[275] 29. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม 2 อย่างเป็นไปในส่วน
แห่งวิชชา ธรรม 2 อย่างเป็นไฉน คือ สมถะ 1 วิปัสสนา 1 ดูก่อน
ภิกษุทั้งหลาย สมถะที่ภิกษุเจริญแล้ว ย่อมเสวยประโยชน์อะไร ย่อม
อมรมจิต จิตที่อบรมแล้ว ย่อมเสวยประโยชน์อะไร ย่อมละราคะได้
วิปัสสนาที่อบรมแล้ว ย่อมเสวยประโยชน์อะไร ย่อมอบรมปัญญา ปัญญา
ที่อบรมแล้ว ย่อมเสวยประโยชน์อะไร ย่อมละวิชชาได้.
จบสูตรที่ 9

สูตรที่ 10

[276] 30. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย จิตที่เศร้าหมองด้วยราคะ
ย่อมไม่หลุดพ้น หรือปัญญาที่เศร้าหมองด้วยอวิชชา ย่อมไม่เจริญ ด้วย
ประการฉะนั้นแล ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะสำรอกราคะได้ จึงชื่อว่า
เจโตวิมุตติ เพราะสำรอกอวิชชาได้ จึงชื่อว่าปัญญาวิมุตติ.
จบสูตรที่ 10
จบพาลวรรคที่ 3

อรรถกถาสูตรที่ 11²

ในสูตรที่ 11 มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
บทว่า วิชฺชาภาคิยา แปลว่า เป็นไปในส่วนวิชชา. บทว่า สมโถ

1. สูตรที่ 9-10 มีเนื้อความติดต่อกัน ควรจะรวมไว้ในสูตรเดียวกัน แต่บาลีแยกเป็น 2 สูตร
อรรถกถารวมไว้เป็นสูตรเดียวกัน คือสูตรที่ 11.
2. บาลีข้อ 275-276.